Volcani Center- इस्रायली कृषी संशोधन केंद्र.

Volcani Center- इस्रायली कृषी संशोधन केंद्र.

पार्श्वभूमी

        पूर्वी "Volcani केंद्र" हे  "ज्यू एजन्सी कृषी संशोधन केंद्र" म्हणून ओळखले जाते होते.हे केंद्र कृषी आणि इस्रायलच्या ग्रामीण विकास मंत्रालयाला संशोधन सेवा पुरवते आणि इस्रायली आणि आंतरराष्ट्रीय युवक, शेतकरी आणि शास्त्रज्ञ साठी पदव्युत्तर स्तरावर स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय शास्त्रज्ञ, तसेच शैक्षणिक संधी,संशोधन संधी देते. संघटना वनस्पती विज्ञान, अॅनिमल सायन्स, वनस्पती संरक्षण,, माती आणि पर्यावरण विज्ञान, अन्न विज्ञान, आणि कृषी अभियांत्रिकी यावर लक्ष केंद्रित करून  इस्रायली संशोधनाला मदत करते. बेन Shemen इस्राएल 1921 मध्ये संघटना स्थापना केली होती.ज्याचे नाव यित्झाक Elazari Volcani होते.

         Bet-Dagan मध्ये Volcani केंद्र  कॅम्पस येथे तेल अवीव जवळ स्थित आहे. शेतकी पिके इस्राएलमध्ये जीन बँक ARO Volcani केंद्र परिसरात स्थित आहे. . ARO मध्ये दोन संशोधन केंद्रे आहेत- उत्तर इस्रायल आणि एक दक्षिण वाळवंटातील कृषी मध्ये इतर खास संचालन. दोन्ही केंद्रे कृषी उत्पादनांची उपकरण चाचणी केंद्र म्हणून करते.

उद्दिष्टे

Arava प्रदेशात desalination युनिट अभ्यासात समुद्र ओघात मागील सागरी शोभेच्या मासे वापरले जाईल. समुद्र 30 % येथे आणि व्यतिरिक्त diluted seawater सह समुद्र मिश्रणावर वापरला जाईल - 30 % त एक अंतिम एकाग्रता पोहोचवत समांतर चाचणी केली जाईल. मासे वाढ आणि आरोग्याकडे लक्ष दिले जाईल आणि osmotic नियमन संबंधित विविध रक्त घटक चाचणी केली जाईल. मासे वाढ आणि आरोग्य समुद्र मध्ये विविध ग्लायकोकॉलेट परिणाम ओळखण्यासाठी या मॉडेल चा वापर करण्यात येणार आहे. हे भिन्न salinities पाणी चाचणी आणि मासे संगोपन त्यांच्या अनुकूलता सत्यापित करण्यासाठी एक जैवआमापन विकसित करण्यासाठी संशोधक सक्षम होईल. या प्रकल्पातील नंतरच्या टप्प्यात या जैवआमापन अशा समुद्र युरोपियन समुद्र खोल किंवा grouper मासे संगोपन खाद्य मासे शक्यतेचा अन्वेषण वापरण्यात येईल. यशस्वी असल्यास, हे मूल्यमापन पद्धत इस्राएल विविध भागात तसेच समुद्र विल्हेवाट गरज इतर अंतर्देशीय desalination वनस्पती मध्ये लागू केले जाऊ शकते.

संशोधन केंद्र

इस्राएल हा एक मर्यादित पाणी संसाधने असलेला देश आहे. त्याचे हवामान  दक्षिणेला अर्ध-कोरडे आणि उत्तर मध्ये भूमध्य पासून रखरखीत आहे, यामुळे  ARO(Agricultural Research Organization) ने खालील घटकांवर संशोधनसाठी लक्ष केंद्रित केले आहे:

 • कोरडी परिस्थिती आणि किरकोळ माती वर कृषी संशोधन

 • पुनर्वापरातून सांडपाणी आणि खारट पाणी वापरून सिंचन

 • संरक्षित वातावरणात पीक लागवड

 • पाणी टंचाईची परिस्थितीत गोड्या पाण्यातील संवर्धन

 • कीटक नियंत्रण आणि पोस्ट हंगामानंतर स्टोरेज पद्धती माध्यमातून उत्पादन नुकसान कमी करणे

 • प्रतिकूल परिस्थितीत चांगले उपयुक्त पिके व पाळीव प्राणीच्या नवीन प्रजातीनचा विकास.

 

सहयोग

   Volcani केंद्र हे सरकार प्रायोजित संशोधक, संबंधित उद्योग संस्था, शैक्षणिक संस्था, शेतकरी, आंतरराष्ट्रीय संघटना आणि शास्त्रज्ञांबरोबर सहयोग करीत आहे.  ARO चा निधी इस्रायली सरकार, शेतकरी संघटना, खाजगी क्षेत्रे, तसेच अमेरिकन आणि युरोपियन युनियन यांच्याकडून आहे. गुंतवणूक, बौद्धिक मालमत्ता,अधिकार अर्ज या माध्यमातून प्रोत्साहन दिले जात आहे. खाजगी क्षेत्रातील गुंतवणूक ही संबंधित उद्योग( कीटकनाशके, खते, बियाणे, प्लास्टिक, सिंचन उपकरणे, आणि greenhouses) उत्पादक कंपन्या पासून केली जाते.

  याबद्दल अधिक माहिती स्वतः प्रत्यक्ष भेट देऊन घ्यायची असेल तर  Registration साठी  http://www.mazisheti.org/p/visit.html या आमच्या page ला अवश्य भेट द्या व इस्राईल दौऱ्याचा लाभ घ्या.

      

Bermad Products

BERMAD उत्पादने आणि नाविन्यपूर्ण सिंचन उपाय -

    २०१६ मध्ये, लास वेगास मधील IA सिंचन असोसिएशन (Irrigation Association) मध्ये बरमाडच्या सिंचन प्रणालीने जगाचे लक्ष वेधून घेतले. त्यामध्ये गाळण्याची प्रक्रिया किंवा पध्दती(filtration), चुंबकीय प्रवाह मीटर(magnetic flow meters), मुख्य झडपा(main valves), क्षेत्र नियंत्रण झडपा(field control valves), हवा संचालित झडपा(air relief valves) स्वयंचलित (देखरेख विश्लेषण आणि नियंत्रण साधने) आणि fertigation उपाय या संपूर्ण पायाभूत सुविधा संकुल यांचा समावेश आहे.

*वाळू विभाजक* - पाणी, लहान वाळू आणि गाळ कण 90% प्रती वेगळे केले जातात. BERMAD hydrocyclones कार्यक्षम आणि तंतोतंत वाळू वेगळे कमी घर्षण कमी होणे, एक अष्टपैलू संरचना व विषयांतर झालेला प्रवाह इंजेक्शन देतात.

*गाळण्याची प्रक्रिया किंवा पध्दती* - BERMAD च्या गाळण्याची प्रक्रिया किंवा पध्दती, तंत्रज्ञान, एक कार्यक्षम, कमी देखभाल, सिंचन प्रणाली पाण्याचे स्रोता पासून सेंद्रीय साहित्य आणि दंड अजैविक पार्टिक्युलेट फिल्टर करण्यासाठी प्रभावी मार्ग.

*चुंबकीय फ्लो मीटर* -  BERMADच्या  Ag सिंचन उद्योग चे  कला मीटर(MagMeters)हि  एक मजबूत स्थिती आहे. हे मीटर तंत्रज्ञान 0.2% अचूकता 0.03 GPM चा कमी प्रवाह ओळखू शकतो. सर्व प्रवाह श्रेणी अजोड अचूकता आणि विश्वसनीयता प्रदान करतात. BERMAD पाणी मीटर, पाणी मापन याचे अहवाल देतात. "- 80" MagMeters च्या BERMAD line  1½ व्यास श्रेणी उपलब्ध आहे.

*100 series डबल चेंबर* - BERMAD मॉडेल IR-100-DC दुहेरी chambered, hydraulically ऑपरेट,टेलिफोनचा पातळ पडदा actuated जगभरातील नियंत्रण एकतर आडवा (Y) किंवा कोन नमुना डिझाइन मध्ये झडपा आहेत. नवीन झडप दबाव साधारणपणे बंद झडप म्हणून जलद उघडणे, आदर्श आहे. body and  actuator assembly या  दोन प्रमुख घटकांचा  समावेश आहे. त्यासाठी assembly unitized आहे.

*100 series Hyflow नवीन valve diameters 4 "एल, 6" आर -  900 GPM* - BERMAD 400 चांगल्या नियंत्रण प्रवाह श्रेणी 100 series Hyflow झडपाच्या नवीन diametersआहे. या झडपा BERMAD ऑटोमेशन प्रणाली करून स्वतः किंवा विद्युत दाब BERMADs 'विस्तृत विविध प्रकारच्या सर्व ऑपरेट आणि नियंत्रण प्रवाह ऑपरेट करतात.

*200 series झडपा* - 1/2 "झडप 210 मल्टी सायकल -open &close drip-tight मध्ये हायड्रॉलिक किंवा इलेक्ट्रिक संकेत ला  प्रतिसाद करतात. हायड्रॉलिक नियंत्रण झडपा हे सुटे आणि कमी प्रवाह सिंचन आणि fogging प्रणाली ऑपरेट व नियंत्रण करण्यासाठी अत्यंत उपयुक्त आहेत.      

माझीशेती : शेतीकडे व्यवसाय म्हणून पाहताना घ्यावयाची काळजी (१६१२०२)

माझीशेती : शेतीकडे व्यवसाय म्हणून पाहताना घ्यावयाची काळजी (१६१२०२)
प्रशिक्षण रचना पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा.
मार्गदर्शक सुचना पाहण्यासाठी यावर क्लिक करा.

• उत्पादकता वाढविणे –
  
  याकरिता अंगीकृत कलागुणांना प्रशिक्षणांच्या माध्यमातुन वाव देऊन स्थानिक संसाधने वापरून योग्य वेळी, योग्य मार्गदर्शन उपलब्ध करून दिले जाते. संपुर्ण महाराष्ट्र स्तरावर काम करताना कृषि महाविद्यालय, MSW कॉलेज, मेडिकल कॉलेज, इंजिनियरिंग कॉलेज मधील विद्यार्थ्यांचा कॉलेजच्या सहयोगाने सेवेचे जाळे निर्माण केले आहे.

• तांत्रिक मार्गदर्शन -
  
  या काळात समाजातील घटकांच्या गरजांचे प्राथमिक, दुय्यम आणि तृतीय गरज असे वर्गीकरण केले जाते. समान गरजा असणाऱ्या गटांचे एकत्रितपणे निराकरण करणेसाठी कृतीगट स्थापन केला जातो.

• प्रशिक्षण -
  
  देण्यासाठी प्रत्येक तालुका स्तरावर प्रशिक्षण व मार्गदर्शनासाठी सामाजिक संस्थांची नेमणूक केली आहे. या संस्थाना आवश्यक मनुष्यबलास प्रशिक्षित करून स्थानिक सामाजिक घटकांना प्रशिक्षित करण्यासाठी पाठविले जाते. 

• सेवापुरवठादार -
  
  यापद्दतीमधून मागणी होणाऱ्या आवश्यक सेवा पुरवण्यासाठी सेवापुरवठादार यांची नियुक्ती केली जाते. सहभागी सर्व घटकांचे कोडच्या माध्यमातुन ओळख निर्माण केली जाते. वेळ प्रसंगी काम थांबविले जाते मात्र कोणत्याही घटकाची ओळख प्रसिद्ध केली जात नाही.

दुग्धविकास - दुधापासून प्रक्रिया केलेले पदार्थ

प्रस्तावना

सध्या बाजारपेठेत प्रामुख्याने तूप, लोणी, दूध पावडर, दही, लस्सी, पनीर, खवा हे दुग्धजन्य पदार्थ उपलब्ध आहेत. केवळ दूध विकण्यापेक्षा दुग्धजन्य पदार्थांतून अधिक नफा मिळतो. घरगुती स्तरावर दुग्धजन्य पदार्थांच्या निर्मितीसाठी लहान क्षमतेची यंत्रे उपलब्ध आहेत. त्यांचा वापर निश्‍चितपणे फायदेशीर ठरतो.

दूध शीत करण्यासाठी वापरण्यात येणारी यंत्र :

दुधामध्ये स्निग्धांश, प्रथिने, मेद, जीवनसतत्त्वे आणि पाणी यांचे प्रमाण मुबलक असल्याने सूक्ष्मजीवांची वाढ दुधात लगेच होते. पर्यायाने दूध लवकर नासते किंवा खराब होते म्हणजेच दूध जास्त काळ टिकवायचे असल्यास दुधातील सूक्ष्मजीवांची वाढ आणि संख्या मर्यादित ठेवणे आवश्‍यक असते. त्यासाठी दूध तापवणे, थंड करणे किंवा इतर तत्सम प्रभावी प्रक्रिया करणे क्रमप्राप्त ठरते. यापैकी बहुतांशी प्रक्रियाने दुधाच्या भौतिक व रासायनिक गुणधर्मात बदल होण्याची शक्यता असते. त्यासाठी दुधास थंड तापमानास ठेवून दूध अधिक काळापर्यंत टिकवणे सोयीचे व किफायतशीर ठरते. त्यासाठी खालील उपकरणांचा उपयोग करावा.

फ्रिज :

1. फ्रिजमध्ये एक लिटरपासून ते २० लिटरपर्यंत दूध ५ ते १० अंश सेल्सिअस तापमानापर्यंत ठेवता येते.
2. बाजारात १५० लिटर ते ५०० लिटर क्षमतेचे फ्रिज उपलब्ध अाहेत. त्यांची सर्वसाधारण किंमत १०,००० रुपये व त्यापेक्षा जास्तची आहे. फ्रिज वापरण्यास सुरक्षित आहे.

बल्क कुलर : 

1. ज्या दूध उत्पादकांकडे १०० ते १००० लिटरपर्यंतचे दूध संकलन आहे, अशांसाठी बल्क कुलर फायदेशीर आहे. बल्क कुलर चौकोनी, आयताकृती आणि अंडाकृती आकारात उपलब्ध आहेत. हे स्टेनलेस स्टीलपासून बनलेले असते.
2. यामध्ये दुधाचे तापमान ५ ते १० अंश सेल्सिअस राखता येत असल्याने दुधाची टिकवण क्षमता वाढते. दोन वेळचे दूध संकलन एकाच वेळी करणे शक्य होते.
3. बल्क कुलर हे दुहेरी पत्र्याने बनवतात. आतील-बाहेरील पत्र्यांमध्ये थर्माकोल, ग्लासवुल किंवा इतर उष्णतारोधक पदार्थाचा लेप दिलेला असतो, त्यामुळे बल्क कुलरमधील दुधाच्या तापमानावर बाहेरील वातावरणातील तापमानाचा परिणाम होत नाही.
4. बल्क कुलरमधील दूध थंड करण्यासाठी कॉम्प्रेसरची जोडणी केलेली असते. हे विद्युत अथवा जनरेटरवर चालवता येते. या उपकरणाच्या वरील बाजूस एक झाकणी असून, एक ढवळणीसुद्धा जोडलेली असते. या ढवळणीमुळे दुधाचे तापमान सर्व ठिकाणी समान राखले जाते. दुधावर साय येत नाही.
5. बहुतांश दूध शीतकरण केंद्रावर बल्क कुलर उपलब्ध आहेत. याची किंमत अंदाजे १ ते १० लाखांपर्यंत आहे.
6. राष्ट्रीय डेअरी विकास बोर्ड व काही दूध प्रक्रिया केंद्रामार्फत दूध उत्पादकास किंवा दूध संकलकास बल्क कुलर वितरित करण्यात येते.

डीप फ्रिजर :

1. याचा वापर आइस्क्रीम, पनीर, श्रीखंड व इतर दुग्धजन्य पदार्थ अधिक काळास साठवण्यासाठी केला जातो.
2. यामध्ये ० अंश सेल्सिअस ते -२८ अंश सेल्सिअस इतके नीचांकी तापमान राखले जाते. याची क्षमता १०० ते १००० लिटर किंवा अधिक असते. हे विजेवर चालते.
3. डीप फ्रिजर हे स्टेनलेस स्टील किंवा फायबरमध्ये तयार केलेले असतात. याचा उपयोग दुग्धजन्य पदार्थ विक्रीसाठी होतो.

दूध तापवण्यासाठीची उपकरणे : 

1. दुधाची टिकवण क्षमता वाढवण्यासाठी दूध निर्जंतुक करणे आवश्‍यक असते. त्यासाठीची प्रभावशील प्रक्रिया म्हणजे दुधाचे पाश्‍चरायझेशन किंवा दूध तापवणे.
2. या प्रक्रियेत दूध ७२ अंश सेल्सिअस तापमानावर १५ सेकंदांसाठी किंवा ६३ अंश सेल्सिअस तापमानावर ३० मिनिटे तापवून थंड करण्यात येते. असे दूध पिण्यास सुरक्षित असते.
3. दूध तापवण्याची प्रक्रिया पूर्ण करण्यासाठी बॅच पाश्‍चरायझर (एलटीएलटी) किंवा प्लेट पाश्‍चरायझर (एचटीएसटी) चा वापर सर्वत्र होताना दिसून येतो.
4. बॅच पाश्‍चरायझर हे उपकरण लहान स्तरावर दूध प्रक्रिया करणाऱ्या दूध उत्पादकास अत्यंत फायदेशीर आहे. या उपकरणात दूध ६३ अंश सेल्सिअस तापमानावर ३० मिनिटांसाठी तापवून निर्जंतुक करता येते. उपकरणाची क्षमता ५० ते ५०० लिटर असून, यातील दूध गॅस किंवा वाफेच्या ऊर्जेवर तापवले जाते.
5. बॅच पाश्‍चरायझर हे उपकरण गोलाकार आकारात उपलब्ध आहे. हे स्टेनलेस स्टीलच्या दुहेरी पत्र्याचे बनलेले आहे. दोन पत्र्यादरम्यान गरम पाणी किंवा वाफ फिरवली जाऊन आतील दूध अप्रत्यक्षरीत्या गरम होते. यामुळे दुधाची करपण्याची किंवा दूध लागण्याची शक्यता कमी असते. तापलेले दूध याच उपकरणातून थंडदेखील करता येते.
6. उपकरण वापरण्यास सोपे व सुरक्षित असून दही, आइस्क्रीम, पनीर व तत्सम पदार्थ करण्यासाठी अत्यंत उपयोगी आहे. उपकरणातील दूध एकसमान तापवण्यासाठी उपकरणात एक ढवळणीदेखील पुरवलेली असते.
7. याची किंमत अंदाजे ८०,००० रुपये आहे. क्षमतेनुसार किंमत वाढत जाते.

डॉ. ज्ञानेश्‍वर पतंगे 
डॉ. डी. के. कांबळे 
(लेखक कृषी महाविद्यालय, कोल्हापूर येथे कार्यरत आहेत)

उन्हाळी बाजरी लागवड करण्यासाठी शेतीचे नियोजन

*माझीशेती: उन्हाळी बाजरी लागवड करण्यासाठी शेतीचे नियोजन (161130)*

उन्हाळी बाजरी अधिक दर्जेदार, टपोरी, हिरवीगार निघते त्यामुळे चांगला भाव मिळतो. ५/६ पाणी देण्याची सोय असेल तर उन्हाळी बाजरी करायला हरकत नाही. १५ जानेवारी ते १५ फेब्रुवारी दरम्यान उन्हाळी बाजरी पेरता येते. फुलोऱ्यात तापमान ३५ अंश सेल्सियस च्या पुढे गेल्यास उत्पादकता घटते, त्यामुळे शक्य तितक्या लवकर बाजरी पेरावी लागते.

पूर्वमशागत, एकरी २ टन शेण खत, २ वेळा कोळपणी, पेरताना एकरी ५० किलो १८:१८:१०, पेरणीनंतर ३० दिवसांनी ५० किलो युरिया द्यावे.
या काळात पाऊस नसल्याने उत्तम प्रतीचा कडबा/ चारा मिळतो.

उन्हाळी वातावरणात रोग, किडींचा प्रादुर्भाव कमी प्रमाणात होतो. त्यामुळे उत्पादन खर्च कमी होतो. ९० दिवसात बाजरी काढणीस येते.

माझीशेती शेतकरी प्रतिष्ठान:
*महत्वाची सुचना -*
आपले सर्व शेतकरी आपल्या मुलांना शिकायला शहरात पाठवता. तुमचीही मुले शहरात असतील. महानगरे तर आपल्या अगदी हाकेच्या अंतरावर आहेत.....

शेतकरी बांधवांना एक कळकळीची विनंती आहे की, तुम्ही एक पाऊल पुढे टाकलेत तर तुमच्या जवळच्या शहरातील मार्केट यार्डमध्ये "शेतकऱ्यांनी शेतकऱ्यांसाठी शेतकऱ्यांमार्फत" चालविलेले कृषिमाल विक्री केंद्र चालु करणार आहोत. यातील पहिल्या टप्प्यात पुणे आणि मुंबई येथे ही केंद्रे चालू झालेली आहेत.

प्रत्येक शेतकऱ्याच्या मुलाने महिण्यातुन एक दिवस शेतकऱ्यांसाठी दिल्यास शासनाच्या सहाय्याने व माझीशेतीच्या पुढाकाराने विकासाच्या दिशेने टाकलेला पाऊल प्रगतीसाठी मैलाचा दगड ठरणार आहे. आम्ही शेतकर्यांच्या प्रगतीसाठी तुमच्याकडे हजारो हात पसरतो आहोत तुम्ही लाखो हात पुढे करुन प्रगतीचा मार्ग धरावा हि विनंती...

संस्थेचे स्वयंसेवक कोणत्याही स्वार्थाशिवाय तुमच्या प्रगतीसाठी प्रयत्नरत आहेत. आम्हाला अजुन स्फुरण चढवण्यासाठी तुम्ही आमच्या पाठीवर एक हात व हातात एक हात द्यावा ही विनंती.

अधिक माहितीसाठी आमच्या जवळच्या कार्यालयाशी संपर्क करा. किंवा 09975740444 वर संपर्क करा.

~~~~~
* तुमची संस्था नोंदणीकृत असेल आणि तुम्हाला समाजसेवेची आवड असेल तर mazishetifoundation@gmail.com वर संपर्क करा.
~~~~~
माझीशेती शेतकरी प्रतिष्ठान
६४७, दसरा चौक, सावळज जि.सांगली ४१६३११ (महा.)
वेब - www.mazisheti.org
फेसबुक - www.facebook.com/agriindia
ईमेल - mazishetifoundation@gmail.com
whats app - 9975740444

माझीशेतीच्या RSD प्रकल्पाचा महाराष्ट्रातील आढावा घेतल्यानंतर माझीशेतीचे अध्यक्ष व RSD प्रकल्पाचे प्रमुख महेश बोरगे यांनी व्यक्त केलेले मनोगत.

(आज दि.२३/११/२०१६ रोजी माझीशेतीच्या RSD प्रकल्पाचा महाराष्ट्रातील आढावा घेतल्यानंतर माझीशेतीचे अध्यक्ष व RSD प्रकल्पाचे प्रमुख महेश बोरगे यांनी व्यक्त केलेले मनोगत.)
शब्दांकन - धनंजय उरणे

सर्व सदस्यांसाठी, मग ते क्षेत्रावर काम करणारे असोत वा कार्यालयात.... आपण सर्वजण दि.०२ नोव्हें.१६ पासून माझीशेतीच्या व्यासपीठावर कार्यरत झालो आहोत. कार्यरत म्हणण्यापेक्षा एक सामाजिक कामाचा वसा घेतला आहे म्हणाले तरी वावगे ठरणार नाही. जसे की आपण घरच्यांच्या इच्छेला अनुसरून किंवा स्वतःच्या पायावर उभे राहण्यासाठी कृषीचे शिक्षण पुर्ण केले आहे. आपण घेतलेल्या शिक्षणाचा प्रत्यक्ष उपयोग करायची हि उत्तम वेळ आहे. आपल्या ज्ञानाच्या तलवारीला म्यानातून बाहेर काढायची वेळ आली आहे.

समाजातील अतिशय हलाखीत आणि जोखीमेत दिवस काढणाऱ्या शेतकऱ्यांची ध्येयवादी मानसिकता ठेवून मदत करायचे महत्वाचे काम आपल्या हातून घडणार आहे. तुम्ही या सामाजिक कामासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न करीत आहेत, याची मला खात्री आहे. 

आपण जेंव्हा हा वसा हाती घेतला तेंव्हा आपल्या मनाचे समाधान होत नाही तोपर्यंत आपल्या कामात बदल घडवीत जायचे. आपण नेहमी म्हणतो की आज मला मूड नाही..., म्हणजे काय तर आपण करीत असलेल्या कामात स्वारस्य नसणे. बरेचदा फक्त काहीतरी काम करायचे म्हणून करायचे आणि आजचा दिवस पुढे ढकलायचा असे वाटते, तेंव्हा समजायचे कि हे सध्या करत असलेले काम माझ्यासाठी नाही. मग अश्या वाट चुकलेल्या गाडीतून प्रवास करत पुढे जाऊन खाली उतरण्यापेक्षा आताच योग्य निर्णय घेतलेला बरा...

जेंव्हा आपण ग्रामीण भागातील शेतकरी बांधवांचा शाश्वत विकास करण्यासाठी आराखडा तयार करून कार्यरत होतो तेंव्हा त्यातून स्वतःच्या विकासाचा विचार देखील करायला हवा. आपण करतोय ते काम योग्य कि अयोग्य यासाठी स्वतःचे परीक्षण करण्याची संधी नेहमी स्वीकारली पाहिजे किंवा तशी संधी शोधली पाहिजे.

ग्रामीण शाश्वत विकास प्रकल्पामधून आपण जेव्हा कृषिच्या रण भूमीत आपल्या ज्ञानाची शस्त्रे घेऊन उतरतो तेंव्हा पहिल्या प्रथम आपला आत्मविश्वास वाढला पाहिजे. माझ्यामुळे माझी आणि शेतकऱ्यांची प्रगती झालीच पाहिजे. आपण विद्यालयात घेतलेले शिक्षण, प्रगत शेतकऱ्यांचे अनुभव, काम करताना आलेले अनुभव, मित्र-सहकाऱ्यांचा अनुभव, महाविद्यालये, शासकीय विभाग यांचा सहयोग घेऊन आपण गरजेनुसार प्रगतीचा आलेख चढता ठेवू शकतो. 

प्रत्यक्ष काम करताना आपली ज्ञानेंद्रिये जागृत ठेवून शेतकऱ्यांसारखा जात्याच संशोधक आपला उपयोग करून घेतो का? यावर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. माहिती तंत्रज्ञानाच्या युगात शेतकऱ्यांसाठी उपयुक्त असलेली माहिती संकलित करून देणे म्हणजे हे काम आजच्या काळात शेतीला श्री कृष्णाने अर्जुनाला सारथी बनून केलेल्या पवित्र कामासारखे आहे. आणि असे हे पवित्र काम आपल्या वाट्याला आले आहे. माझ्या आणि तुमच्या पालकांचे नावलौकिक वाढविणे आणि आपल्या जन्माचे सार्थक करणे हे आपण आपल्या कर्तृत्वातून दाखवून देणार आहोत. 

शेतकऱ्यांना आपण दिलासा देत असू तर त्यांना गरजेच्या साधनांची उपलब्धता करून देणे हे आपले आद्य कर्तव्य आहे. कमीत कमी खर्चामध्ये उच्च गुणवत्तापूर्ण संसाधने उपलब्ध करणे आणि उत्पादकता वाढविणे आवश्यक आहे. स्पर्धेच्या युगात बऱ्याच कंपन्या शेतकऱ्यांना वेगवेगळी आश्वासने देऊन लुभावत आहेत. त्यामुळे वेगवेगळ्या प्रकारचे प्रश्न उपस्थित करून कृषि निविष्ठांचा गुणवत्तेच्या बाबतीत शोध घ्यायला हवा. जेणेकरून गरजेपेक्षा जास्त आणि गुणवत्ता नसलेली उत्पादने शेतकऱ्यांपासून दूर ठेवता येतील. 

बरेच शेतकरी हे संपुर्ण शेतकरी समाजाला दिशादर्शनाचे काम करीत असतात मात्र दैनंदिन जीवनातील व्यापातून त्यांची माहितीची देवाणघेवाण करणे शेतकऱ्यांना शक्य नसते. याकरिता 15 दिवस किंवा महिन्यातुन किमान तासभर तरी शेतकऱ्यांना एकत्र करुन ग्रुप चर्चा करणे आवश्यक आहे. या ग्रुपचे होणारे उत्पादन योग्य त्या हमी भावाने विकले गेले पाहिजे. आपल्या शेतकरी बांधवांचे पाल्य वेगवेगळ्या शहरात शिक्षण, नोकरी, व्यवसाय करीता गेलेले असतात, त्यांच्या मदतीने शेतकऱ्यांच्या उत्पादनाला बाजारपेठ उपलब्ध करून देणे आजच्या काळाची गरज आहे. 

RSD प्रकल्पाच्या विशेषतः lll नं.बॅच मध्ये महिलांनी भरारी घेतली आहे. शेतकऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी पुन्हा एकदा राणी लक्ष्मीबाई च्या रूपाने प्रज्ञा कांबळे, पुनम सुतार, प्रियांका पाटील, प्रियांका सोनगेकर, जुईली गांधी, अश्विनी शिंदे प.महाराष्ट्रात अवतरलेल्या आहेत. प.महाराष्ट्रासारख्या अतिशय प्रगत शेतीच्या रणांगणात या रणरागिणी आपल्या ध्येयाच्या दिशेने वाटचाल करीत आहेत. माझीशेतीचा संपुर्ण स्टाफ या रणरागिनींना सर्वोतोपरी सहकार्यासाठी तत्पर राहील याची मी अध्यक्ष या नात्याने ग्वाही देतो. 

धन्यवाद... 🙏

🏻

माझीशेतीमार्फत शेतीची दशा आणि दिशा बदलण्यासाठी “ग्रामीण शाश्वत विकासाची” पायाभरणी वाफगावमध्ये सुरु.

(राजगुरुनगर/जिल्हा:पुणे)

शेतमाल व उत्पादनांना उत्तम व खात्रीशीर बाजारपेठ मिळवून देण्याच्या अनुषंगाने माझीशेती संस्थेद्वारे ग्रामीण भागातील शेतकरी बांधवांचा शाश्वत विकास करण्यासाठी “ग्रामीण शाश्वत विकास (RSD) उपक्रम राबाविला जात आहे. याच वाटचालीत दि.०२/११/२०१६ रोजी वाफगाव (ता.राजगुरुनगर) येथे माझीशेती संस्थेमार्फत ग्रामीण शाश्वत शेती उपक्रमाचा उद्देश सांगितला. ग्रामस्थांच्या उपस्थितीत गावचे सरपंच मा.श्री.अजय भागवत यांना या उपक्रमात उत्स्फूर्तपणे सहभागी होण्याचे आश्वासन दिले. 

ग्रामीण शाश्वत विकास प्रकल्पाची सुरुवात करताना वाफगाव ग्रामपंचायत सरपंच, सदस्य व ग्रामस्थ यांच्यासोबत माझीशेती  RSD  प्रकल्पातील सर्व सदस्य उपस्थितीत होते.

यावेळी बोलताना श्री.अजय भागवत उपसरपंच म्हणाले की,शेतकऱ्यांना फक्त माझे ‘शेतकरी बांधव’न म्हणता, त्यांच्या शेतीमालाला सुयोग्य भाव आणि खात्रीशीर उत्पन्न मिळवून देण्याचे प्रयत्न करायला पाहिजे.यासाठी गावातील तरुण युवक व प्रगतशील शेतकऱ्यांनी एकत्र येऊन माझीशेतीच्या सहकार्याने काम करण्याची गरज आहे असे मत व्यक्त केले. श्री. शैलेश मांदळे यांनी गावातील तरुण शेतकऱ्यांना भौगोलिक बंधने विसरून उज्वल भविष्याला गवसणी घालण्यासाठी आधुनिक प्रणालीचा वापर करून प्रगत शेती करण्याची गरज आहे असे सांगितले. तांत्रिकदृष्ट्या सक्षम तरुणांना उद्देशून बोलताना तंत्रज्ञान प्रत्यक्ष शेतीमध्ये वापर करून शेतीमध्ये प्रगती करण्यासाठी मार्गदर्शन केले.
जुईली गांधी यांनी ग्रामीण शाश्वत विकास प्रकल्पाची माहिती देताना गावातील अर्थव्यवस्था बळकट करण्यावर भर दिला. प्रगतशील शेतकऱ्यांच्या प्रयोगांना प्रसिद्धी देऊन इतर शेतकऱ्यांना प्रत्यक्ष प्रात्यक्षिकासह शेती करण्यासाठी माझीशेतीच्या RSD प्रकल्पामध्ये सहभागी होण्याचे शेतकऱ्यांना आवाहन केले. RSD प्रकल्पाच्या माध्यमातून शेती मार्गदर्शन, कृषी निविष्ठा, प्रशिक्षण, बांधावरील बैठक या अश्या वेगवेगळ्या उपक्रमांद्वारे शेतकऱ्यांची क्षमता बांधणी करणे आणि तयार झालेला शेतीमाल विक्रीसाठी हमी भाव देण्यासाठी प्रयत्न करणे असे माझीशेतीचे उद्दिष्ट असल्याचे सांगितले. 

डाळिंब पिकातील उत्पादनाच्या दृष्टीने मधमाश्यांचे योगदान…. (१६११०४)

डाळिंब पिकातील उत्पादनाच्या दृष्टीने मधमाश्यांचे योगदान…. (१६११०४)

संकलन - जुईली गांधी 

डाळिंब पिकातील जास्तीत जास्त उत्पादनाच्या दृष्टीकोनातुन अत्यंत महत्वाच्या असणा-या परागीभवनाच्या क्रियेत मधमाश्या मह्तवाचे योगदान देत असतात. परंतु डाळिंब पिकावर होत असलेल्या विविध किटकनाशकांच्या फवारणीतुन मधमाश्या वाचत नाही, त्यामुळे मधमाश्यांचे संगोपन करुन त्यांची संख्या वाढविण्याची गरज निर्माण झाली आहे. त्यासाठी मधुमक्षिका पालन करणे गरजेचे आहे.

मधमाशा व पिके एकमेकांना पूरक

भारत अन्नधान्याच्या उत्पादनात जगात पाचव्या स्थानी आहे. मात्र महाराष्ट्रातील सर्वसामान्य शेतकऱ्यांची स्थिती फारशी चांगली नाही. अल्पभूधारक शेतकरी आजही शेतीला योग्य पूरक व्यवसायाच्या शोधात आहे. ‘मधुमक्षिका’ पालन हा त्याच्यासाठी उत्तम पर्याय ठरू शकतो़ पृथ्वीवरील जीवांच्या उत्क्रांती प्रक्रियेत प्राणी जीवन निर्माण होण्यापूर्वी फुलणाऱ्या वनस्पतीवर खाद्यासाठी पूर्णपणे अवलंबून असणाऱ्या मधमाश्यांचा जन्म झाला. शेतातील पिके, वनस्पती व मधमाशा हे एकमेकांना पूरक आहेत. शेतपिकापैकी गळिताची धान्ये, कडधान्ये, चाऱ्याची पिके, मसाल्यांची पिके, बियाण्याची पिके व फळफळावळ यासारखी पिके परागभवनासाठी मधमाशांसारख्या किटकावर अवलंबून असतात. मधमाशांना परागफलन केल्याने या पिकांची प्रत वाढत असल्याचे निष्कर्ष नोंदविण्यात आले आहेत. मधमाश्यांअभावी चांगले उत्पादन होऊ शकत नाही असा निष्कर्षही या संशोधकांनी काढला आहे. इतर कोणत्याही कीटकांपेक्षा पराग फलनासाठी मधमाशा कार्यक्षम आहेत.

मधमाशी पालनातील अडचणी

मधमाश्यांच्या एका वसाहतीत सुमारे ५ ते १० हजार मधमाशा असतात. एवढ्या मोठ्या प्रमाणात परागसिंचन करण्याची क्षमता दुसऱ्या कोणत्याही किटकांत नसते. या मधमाशा फुलातील मकरंद गोळा करून मधाची निर्मिती करतात. त्यांचे हे कार्य निरंतर सुरू असते. पाळीव मधमाश्यांच्या वसाहतीच्या माध्यमातून हमखास परागफलन करता येते. महाराष्ट्रात सुमारे २१० लाख हेक्टर क्षेत्र निरनिराळ्या पिकांच्या लागवडीखाली आहे. तृणधान्य व भुईमूग वगळता सर्वच गळितांच्या पिकांच्या फुलोऱ्यापासून मधनिर्मिती केली जाते. मात्र मधमाशी पालनात काही अडचणी आहेत. खरीप व रबी हंगाम वगळता अन्य हंगामात त्यांना पुरेसे खाद्य मिळत नाही. कीटकनाशकांचा अती वापर हा मधमाशांसाठी हानीकारक ठरला आहे.

स्वयंरोजगार प्रदान करणारा व्यवसाय

महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांच्या आत्महत्या थांबाव्या यासाठी शासनाने डॉ. स्वामिनाथन यांच्या अध्यक्षतेखाली समिती स्थापन केली होती. त्यांनी आपल्या अहवालात शेतीपूरक व्यवसाय करण्यासाठी शेतकऱ्यांना मदत करावी अशी शिफारस केली आहे. मधमाशी पालनाने महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना फायदा होऊ शकतो असा निष्कर्ष डॉ.घुगल व डॉ. राहिले यांनीही आपल्या अभ्यासात नोंदविला आहे. मधमाशी पालनातून शेतकऱ्यांना एकरी पिक वाढीस मदत मिळू शकते. फुलात सुकून वाया जाणारा मकरंद व पराग मधमाशांच्या माध्यमातून गोळा करून कोट्यवधी रुपये किमतीच्या मधाची व मेनाची निर्मिती केली जाऊ शकते. मधमाशी पालन हा व्यवसाय स्वयंरोजगार प्रदान करणारा ठरू शकतो. यासोबतच या व्यवसायाला लागणारे पूरक व्यवसाय देखील गावांत निर्मित केले जाऊ शकतात. एका शेतकऱ्याने ८ ते १० वसाहती पाळल्यास त्याला चांगला मोबदला मिळू शकतो.

संदर्भ - दैनिक लोकमत

तुमचा लॅपटॉप / डेस्कटॉप आम्हाला द्याल का?? - महेश बोरगे

तुमच्या किंवा तुमच्याशी संबंधित असलेल्या मित्र-मैत्रिणीं, सहकारी, कुटुंबे, नातेवाईकांमध्ये सुस्थितीत असलेले लॅपटॉप / डेस्कटॉप आम्हाला द्याल का??? 

आधुनिक शेती किंवा नाविन्यपुर्ण व्यावसायिक शेती करण्यासाठी तंत्रज्ञानाचा उपयोग करणे क्रमप्राप्त आहे. ग्रामीण भागातील शेतकरी आजही संगणक वापरताना मागे हटतो परिणामी शासनाच्या विविध प्रकारच्या योजना आणि सहकार्यापासुन शेतकरी दुर राहतात. माझीशेतीच्या प्रशिक्षण विभागाकडून केलेल्या सर्वेक्षणातून असे पुढे आले आहे. यामध्ये प्रामुख्याने संगणक वापरता येत नसल्यामुळे शेतकरी वर्ग संगणक प्रणाली घेणे टाळतो. माझीशेतीकडून याविषयावर सविस्तर चर्चा करून व्यावसायिक शेती अभ्यासक्रम सुरू करणेत आला आहे. परंतु शेतकऱ्यांची उत्पादकता कमी असल्यामुळे शेतकरी संगणक घेणे आवश्यक बाब समजत नाही. यामुळेच माझीशेतीकडून व्यावसायिक शेतीचे प्रशिक्षण घेणाऱ्या गरजू शेतकऱ्यांना लॅपटॉप / डेस्कटॉप देण्याचे ठरविले आहे. 

आपण दिपावलीच्या मंगल प्रसंगी लॅपटॉप, डेस्कटॉप, आधुनिक मोबाईल खरेदी करतो, तुम्हीही केला असेलच. अश्यावेळी जुना लॅपटॉप / डेस्कटॉप घरी पडून असेल तर तो कृपया आम्हाला द्या. डिजिटल इंडिया मध्ये 1% शेतकरी डिजिटल आहेत मात्र 99% अजूनही प्रतीक्षेत आहेत. तुमचा पुढे केलेला एक हात महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना प्रगतीच्या दिशेने पुढे घेऊन जाणार आहे. 

आपणाकडून मिळालेले लॅपटॉप / डेस्कटॉप ग्रामीण भागातील गरजू शेतकरी बांधवांना देण्यात येणार आहेत. शेतकऱ्यांना गरजेचे आणि अतिशय महत्त्वाची संसाधने मिळवण्यासाठी आपण दिलेल्या डोनेशनचा उपयोग केला जातो. दैनंदिन जीवनातील शेतीच्या कामकाजासाठी वेगवेगळ्या ठिकाणाहून घ्यावयाच्या माहितीसाठी आणि मिळालेल्या माहितीवर प्रक्रिया करण्यासाठी वापर करायला देण्यात येणार आहेत. 

माझीशेतीचा दस्तऐवजामध्ये / डेड स्टॉकमध्ये तुमच्या दिलेल्या योगदानाचा समावेश केला जाईल व योग्य तपासणी करून गरजू शेतकरी गटांना प्रति गट एक याप्रमाणे संगणक देण्यात येईल. यामुळे झालेल्या अमुलाग्र बदलाचा मासिक अहवाल सर्वत्र प्रकाशित केला जाईल. 

Call us - 9975740444

Write us - mazishetifoundation@gmail.com

Know us - mazisheti.org

Like us - fb.com/agriindia

Twit abt us - @mazisheti

Link with us - LinkedIn.com/in/mazisheti

शेततळ्यासाठी साडेपाच लाखांपर्यंत अनुदान...

शेततळ्यासाठी साडेपाच लाखांपर्यंत अनुदान

दोन हजार शेततळ्यांना मिळणार लाभ 

पुणे - पाणीटंचाईच्या काळात शेततळ्यांतील पाण्याचा योग्य वापर करून फळबागा जगविण्यासाठी शेतकरी त्यांचा आधार घेत आहेत. शेततळ्याच्या आकारमानानुसार व योजनेनुसार जास्तीत जास्त साडेपाच लाखांपर्यंतचे अनुदान मिळेल.

वाढत्या पाणीटंचाईमुळे या फळबागा जगविणे मोठे आव्हान बनले अाहे. शासनाने राष्ट्रीय फलोत्पादन अभियान (दोन किवा अधिक लाभार्थी) आणि राष्ट्रीय कृषी विकास योजनेअंतर्गत सामूहिक शेततळ्यांचा शंभर टक्के अनुदानावर लाभ दिला जातो. 

या दोन्ही योजनेतून २००५ ते २०१४-१५ या कालावधीत राज्यात तब्बल २३ हजार ९०८ शेततळे घेतली असून त्यासाठी शासनाने ४५७ कोटी ९२ लाख रुपये अनुदानापोटी उपलब्ध करून दिले आहेत. राज्यात २०१२ नंतर वाढत्या दुष्काळामुळे शेततळ्यांच्या संख्येत मोठी वाढ होत गेली. तर २०१३-१४ यामध्ये या एकाच वर्षी राज्यात सर्वाधिक म्हणजेच ९७०४ एवढी शेततळी झाली. त्यानंतर शेततळ्यांच्या संख्येत घट झाली असल्याचे चित्र आहे. शेतकऱ्यांनी सामूहिक शेततळ्यांचा लाभ घेण्यासाठी संबंधित तालुका कृषी अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधावा, असे आवाहन करण्यात आले आहे.

शेततळ्यांच्या प्रकारानुसार अनुदान 

सध्या योजनेअंतर्गत हाफ डगआऊट, फुलली डगआऊट आणि बोडी टाइप असे शेततळ्यांचे तीन प्रकार आहेत. बहुतांश शेतकरी हाफ डगआऊट प्रकाराची शेततळी घेत आहेत. यासाठी साधारणपणे कमीत कमी पाचशे घनमीटर पाणीसाठ्यासाठी १४ बाय १४ बाय ३ मीटर आकारामानाच्या शेततळ्यासाठी ६५ हजार रुपये एवढे अनुदान मिळते. जास्तीत जास्त दहा हजार घनमीटरच्या पाणीसाठ्यासाठी ४४ बाय ४४ बाय ५.४ मीटर आकारमानाच्या शेततळ्यासाठी पाच लाख ५६ हजार रुपयांचे अनुदान मिळते. त्यासाठी प्रामुख्याने शेतकऱ्याजवळ फळबाग असणे अावश्यक आहे.

पाणीटंचाईमुळे सामूहिक शेततळ्याला आत्तापर्यंत मोठ्या प्रमाणात निधी दिली आहे.

- सुभाष जाधव, संचालक, राष्ट्रीय फलोत्पादन अभियान 

हरभरा लागवड

साधारणपणे जगातील एकून हरबऱ्याच्या पिकापैकी ७८% पीक भारत व ९% पीक पाकिस्तानात पेरले जाते, उरलेले १३ % पीक जगातील इतर भागांत पेरले जाते. भारतामध्ये हे पीक पंजाब, हरियाणा, उत्तर प्रदेश, मध्यप्रदेश, महाराष्ट्र, राजस्थान, आंध्र प्रदेश, पश्चिम बंगाल व कर्नाटक या राज्यांत मोठ्या प्रमाणावर घेतले जाते.

महत्त्व : हरबऱ्याचे कोवळे शेंडे भाजी म्हणून वापरतात. दाणे पक्व होण्यापूर्वी कच्च्या स्वरूपात खाल्ले जातात. हरबऱ्यांच्या मुळावरील गाठींमुळे नत्राचे जमिनीतील प्रमाण वाढते. हरबऱ्यात प्रथिनांचे प्रमाण जास्त असल्यामुळे घोडे व इतर जनावरांना खुराक म्हणून हरबरा दिला जातो. मिठाई करण्यासाठी चण्याच्या पिठाचा उपयोग करतात. टरफलासह दाण्यामध्ये प्रथिनांचे प्रमाण १६ ते १९ % असते. नुसत्या डाळीत २२ ते २५ % असते. हरबऱ्याच्या कोवळ्या पानात मॅलिक व ऑक्झॉंलिक आम्ल असते.

जमीन व हवामान : मध्यम किंवा मध्यम भारी रानात हरबऱ्याचे पीक घेतात. कमी ते मध्यम पावसाच्या प्रदेशात (६५० ते १००० मिमी) हे पीक उत्तम प्रकारे घेता येते. कडाक्याची थंडी मात्र या पिकास सहन होत नाही. ५ डी. सेल्सिअसच्या वर तापमान असणाऱ्या भागात हरबऱ्याची वाढ चांगली होते.

पूर्व मशागत : खरीपाचे पीक काढल्यानंतर १ नांगरट व कुळवाच्या २ पाळ्या देतात. मशागतीच्या वेळीच पूर्ण कुजलेले शेणखत आणि कल्पतरू सेंद्रिय खत १०० ते १५० किलो एकरी द्यावे.

बी - बियाणे आणि पेरणीचा कालावधी :

जातीपरत्वे हरबऱ्याचे एकरी बियाणे २५ ते ४० किलो लागते. हरभऱ्याची पेरणी ऑक्टोबर महिन्याच्या १५ तारखेनंतर ३ - ४ आठवड्यांपर्यंत करतात.

बीजप्रक्रिया : मर या रोगापासून वाचविण्यासाठी आणि उगवण चांगली होण्यासाठी जर्मिनेटरची बीज प्रक्रिया करवी. हरबऱ्याचे १ किलो बी जर्मिनेटर २० ते २५ मिली + १ लि. पाण्यात अर्धा तास भिजवून सावलीत सुकवून पेरावे. म्हणजे उगवण चांगली होते, तसेच हवेलीत नत्र खेचून हरबऱ्याच्या मुळावर नत्राच्या गाठी वाढतात. त्यामुळे रासायनिक खतात बचत होते. जमीन खराब न होता जमिनीची जैविक सुपिकता वाढते. त्यामुळे उत्पादन व दर्जा दोन्हीत वाढ होतो.

सुधारित वाण : हरबऱ्याचे विविध सुधारित वाण पुढील तक्त्यात दिले आहेत.

अ. क्र.	वाण	पिकाचा कालावधी (दिवस)	उत्पन्न (क्विं./ एकरी)	प्रमुख वैशिषट्ये
१)	विकास	१०५ -११०	जिरायत ४.५ ते ५ बागायत ९ ते १०	जिरायत क्षेत्रासाठी योग्य वाण
२)	विश्वास	११५ - १२०	जिरायत ४ ते ४.५ बागायत ११ ते १२	टपोरे गोल दाणे, पाणी व खतास प्रतिसाद देणारा वाण, राष्ट्रीय वाण म्हणून प्रसारित
३)	फुले जी - १२	१०५ -११०	जिरायत ५ ते ५.५ बागायत ११ ते १२	जिरायत तसेच बागायतीसाठी योग्य वाण
४)	विजय	८५ - ९०	जिरायत ६ ते ६.५	मर रोगास प्रतिकारक्षम तसेच अवर्षण प्रतिकारक्षम जिरायत बागायत तसेच उशीर पेरणीसाठी योग्य वाण. आकर्षक पिवळे टपोरे दाणे, मर रोग प्रतिकारक्षम, अधिक उत्पादन क्षमता.
५)	विशाल	११० -११५	जिरायत ५.५ ते ६ बागायत १२ ते १४
६)	श्वेता	१०० -१०५	जिरायत ३.५ ते ४ बागायत ७.५ ते ८	काबुलीवाण, मर रोगास प्रतिकारक्षम, टपोरे दाणे, हळवा वाण.
७ )	भारती	११०-११५	जिरायत ५.५ ते ६ बागायत १२ ते १३	मर रोग प्रतिकारक्षम, जिरायत तसेच बागायतीसाठी योग्य

पेरणीच्या वेळी तापमानाचा अंदाज घेऊन योग्य वेळी पेरणी करावी. पेरणी जर तिफणीने केली तर दोन ओळींत ३० ते ४५ सेंमी अंतर ठेवतात. पेरणी जमिनीखाली ७ ते १० सेंमी खोल करावी.

आंतरमशागत व तणनियंत्रण : पेरणीनंतरसुरूवातीचे ४ ते ६ आठवडे जमीन तणविरहित ठेवणे आवश्यक आहे. त्यासाठी १ खुरपणी व १ कोळपणी आवश्यक आहे. पेरणीनंतर कोळपे फिरवल्यास हवा खेळती राहून पीक चांगले वाढते.

खत व्यवस्थापन : उपलब्धतेनुसार पुर्ण कुजलेले शेणखत आणि कल्पतरू सेंद्रिय खत कोरडवाहू पिकास ५० ते ७५ किलो तर बागायत पिकास १०० ते १५० किलो एकरी द्यावे.

पाणी व्यवस्थापन : पेरणीनंतर ८ - १० दिवसांनी एक व घाटे भरून काढण्याच्या वेळी एक अशा किमान २ - ३ वेळा पाणी दिल्यास पीक उत्तम येते. तथापि हवामानात उष्णतेचे प्रमाण वाढत गेल्यास पाण्याची जादा पाळी देणे गरजेचे आहे. गरजेपेक्षा जादा पाणी देण्याचे मात्र कटाक्षाने टाळावे. कारण जादा पाण्यामुळे वाढ जादा होऊन घाटे येण्याचे प्रमाण मात्र कमी होते व पर्यायाने उत्पन्न कमी होते.

पीक संरक्षण : हरबऱ्यावर मुख्यत्वे मुळकुजव्या मर, भुरी आणि गेरवा हे रोग पडतात.

पेरणीनंतर लगेचे हवेतील तापमानात वाढ झाल्यास मुळकुजव्या रोगाचा उपद्रव होतो. लहान - लहान रोपे वाळू लागतात व मरतात, यासाठी तापमान योग्य व थंड असतानाच पेरणी करावी आणि बीजप्रक्रियेला जर्मिनेटर आवश्य वापरावे. मर हा रोग जिवाणूंमुळे होतो. चांगले वाढलेले झाड एकाएकी वरपासून वाळू लागते. यासाठी एन -३१ व एन -५९ या जाती रोगप्रतिबंधक जातींची शिफारस केलेली आहे.

हरबऱ्यातील कीड :

घाटेअळी : हरभऱ्याच्या पिकाचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान करणाऱ्या किडीत घाटेअळी प्रमुख आहे. घाट्यात अळी शिरते व आतील सर्व दाणे फस्त करते. या अळीचा बंधोबास्त करण्यासाठी प्रोटेक्टंट या किटकनाशकाचा वापर डॉ.बावसकर टेक्नॉंलॉजीच्या औषधांमध्ये पुढीलप्रमाणे दर पंधरा दिवसांच्या अंतराने २ ते ३ वेळा फुले येण्याच्या सुरूवातीपासूनच केल्यास पिकाचे संरक्षण होते. मात्र अळीचा प्रादुर्भाव वाढत असल्याचे जाणवताच रासायनिक किटकनाशकाची फवारणी घ्यावी.

हरबऱ्याची वाढ समाधानकारक होऊन अधिक फुल - फलधारणा होऊन घाट्यामध्ये ठसठशीत दाणे भरण्यासाठी अर्थातच दर्जा व उत्पदान वाढीसाठी डॉ.बावसकर टेक्नॉंलॉजीच्या पुढीलप्रमाणे फवारण्या घ्याव्यात.

फवारणी:

१) पहिली फवारणी : (उगवणीनंतर १० ते १५ दिवसांनी) : जर्मिनेटर २५० मिली.+ थ्राईवर २५० मिली. + क्रॉंपशाईनर २५० मिली. + प्रोटेक्टंट १०० ग्रॅम + प्रिझम १०० मिली. + हार्मोनी १०० मिली. + १०० लि.पाणी.

२) दुसरी फवारणी : (३० ते ४० दिवसांनी) : जर्मिनेटर २५० मिली.+ थ्राईवर ३५० मिली. + क्रॉंपशाईनर ३५० मिली. + राईपनर २५० मिली + प्रोटेक्टंट २५० ग्रॅम + प्रिझम २५० मिली. + न्युट्राटोन २५० मिली + हार्मोनी १५० मिली. + १०० लि.पाणी.

३) तिसरी फवारणी : ( ४५ ते ६० दिवसांनी) : थ्राईवर ५०० मिली.+ क्रॉंपशाईनर ५०० मिली. + राईपनर ३५० ते ४०० मिली + प्रोटेक्टंट ५०० ग्रॅम + न्युट्राटोन ५०० मिली + हार्मोनी २५० मिली. + १५० लि.पाणी.

४) आवश्यकता भासल्यास (प्रतिकुल हवामानात) चौथी फवारणी ७५ दिवसांनी : वरीलप्रमाणेच (तिसरी फवारणीप्रमाणे) फवारणी करावी. मात्र यामध्ये थ्राईवर, क्रॉंपशाईनर, राईपनर, आणि न्युट्राटोन प्रत्येकी १ मिली प्रती लि. पाण्यामध्ये जादा द्यावे.

पीकपक्वता / काढणी : शेताच्या सर्व भागांतील पीक वाळल्यावर पाने झडतात. त्यानंतर पिकाची कापणी जमिनीलगत कापून केल्यास नत्राच्या गाठी असलेल्या मुळ्या जमिनीत राहून त्यातील नत्राचा पुढील पिकास उपयोग होतो. डॉ. बावसकर तंत्रज्ञानाचा वापर वरीलप्रमाणे केल्यास हरबऱ्याच्या मुळावर नत्राच्या गाठी नेहमीच्या तुलनेत दुप्पटीहून अधिक आल्याचे कृषी विज्ञान मधून शेतकऱ्यांनी कळविले आहे. (संदर्भासाठी कृषी विज्ञानचे मागील अंक वाचावेत. ) साधारणत: कोरडवाहू क्षेत्रामध्ये एकरी २०० ते ३०० किलो तर बागायती क्षेत्रामध्ये ६०० ते ९०० किलो इतके उत्पादन येते. 

गटाला किंवा शिवाराला रस्ता मिळवून देण्यासाठी ....

माझीशेती : शेतरस्ता (160906)

एखाद्या गटाला किंवा शिवाराला रस्ता मिळवून देण्यासाठी तुम्हाला तहसिलदाराकडे अर्ज करावा लागेल. शेतीला रस्ता मिळवून देणे हे तहसिलदाराचे आद्य कायदेशीर कर्तव्य आहे. नकाशामध्ये शेतरस्ता उपलब्ध नसेल तर एकमेकांना क्षेत्र सरकवून देणे किंवा रस्ता खरेदी करणे हे उत्तम पर्याय आहेत. 

शेतीचे संपूर्ण नकाशे आणि इतर स्वरूपाचे रेकॉर्ड भूमी-अभिलेख तालुका कार्यालयात मिळतील. शेतीचे नकाशे दोन प्रकारचे असतात.

१. गाव शिवाराचा नकाशा

२. गटाचा नकाशा

नकाशांत रस्ता असेल पण काही कारणास्तव बंद झाला असेल तर खुला करून शेतीच्या प्रत्येक गटाला रस्ता उपलब्ध करून देण्याचे काम महसुल विभागामार्फत होते. *प्रत्येक शेतकऱ्याला गटाच्या रस्त्यापर्यंत दुसर्‍याच्या शेतातून जाण्याचा कायदेशीर अधिकार आहे.*

तहसिलदारांचा निर्णय अंतिम असत नाही. जिल्हाधिकार्‍यापर्यंत त्याला आव्हान देता येते. तहसिलदारांच्या निर्णयाविरोधात न्यायालयातही जाता येते. गरज भासल्यास सर्वोच्च न्यायालयापर्यंत शेतकरी लढू शकतात. अश्या खटल्यांना दिवाणी न्यायालय असते. एकेका न्यायालयात ते अनेक वर्षे चालतात. कनिष्ठ न्यायालयातच २० ते २५ वर्षे खटले चालतात. *संस्थेमार्फत वकील पुरवठा करून शेतकऱ्यांना कायद्याचे मार्गदर्शन केले जाईल त्याचा शेतकऱ्यांनी फायदा घ्यावा.*कोणत्याही परिस्थितीत कायदा हाती घेऊ नये. परस्पर समन्वय साधुन स्वतःची आणि शेजाऱ्याची प्रगती साधावी. बांधावरची भांडणे पिढ्यानपिढ्या बरबाद करतात.

यामध्ये काही अडचण असेल तर तुमच्या गावासाठी संस्थेमार्फत नियुक्त केलेले *ग्रेझर* यांच्याशी संपर्क करा किंवा संस्था कार्यालयास संपर्क करा. 

*माझीशेती शेतकरी प्रतिष्ठान*

********************** 

📞 9975740444 (नोंदणी - वैयक्तिक)

📞 9130010471 (नोंदणी - ग्रामपंचायत) 

📞 18001801551 (KCC - पिकसल्ला)

📞 18002330418 (KCC - हवामान)

🌐 www.mazisheti.org 

👥 www.fb.com/agriindia